NAMIBIA: UMUYOBOZI W’ISHURI ARASHAKA KWIHAHURA NYUMA YO GUSHYIRA HANZE AMAFOTO Y’UBWAMBURE BWE.

Ishuri rya Ngondo riherereye mu karere ka Zambezi muri Kabbe North ryahuye n’ibibazo bikomeye byagize ingaruka ku burezi, ubuzima bw’abarigize, n’imibereho y’abaturage barikikije.


Ishuri rya Ngondo ryahungabanye bikomeye: Ruswa, gucika kw’abarimu n’ihungabana ry’ubuyobozi, Mu mezi make ashize, Ishuri rya Ngondo mu karere ka Zambezi muri Kabbe North ryahuye n’ihungabana rikomeye rifite imizi mu mikorere mibi y’ubuyobozi, ruswa, n’ibura ry’ibikoresho by’ibanze. Ibi byabaye intandaro y’ingaruka zikomeye ku banyeshuri, abarimu, ababyeyi n’abaturage bose batuye hafi y’ishuri.

Umuyobozi w’Ishuri twahaye amazina ya Jojo cecile w’Ishuri rya Ngondo, riherereye  mu karere ka Zambezi muri Kabbe North ryari risanzwe rizwi nk’ishuri rifite amateka yihariye mu gutsindisha abanyeshuri n’ubwitabire bwiza. Ariko, mu mezi ya vuba aha, amahoro n’iterambere byahasimbuwe n’ibibazo bikomeye byakomotse ku micungire mibi n’imibanire mibi mu buyobozi. Ubu, iryo shuri ryabaye igicucu cy’uko ryahoze, ibintu byatumye hatangira ibikorwa byo kugikiza n’ubutabazi mu buryo bwihutirwa.

 Ibibazo byatangiye kugaragara mu mezi atandatu ashize, aho bamwe mu barimu batangiye kugaragaza kutishimira uburyo bayoborwa na Jojo cecile, wari umuyobozi w’ishuri. Hari raporo zemeza ko habayeho: Gusesagura umutungo w’ishuri hadakurikijwe amategeko,Gutanga amasoko mu buryo budakurikije amategeko,Kudakemura ibibazo by’abarimu mu gihe gikwiye,Kutagira uburyo buhamye bwo kugenzura imyigishirize,Ababyeyi batangiye gutakamba, bavuga ko abana babo batacyiga neza, ndetse bamwe batangiye kubakuramo kubera ibura ry’amasomo atangwa uko bikwiye.

Imibare yavuye mu bizamini by’igihembwe cya kabiri yerekanye igabanuka rikabije ry’amanota y’abanyeshuri. Abigaga mu mwaka wa gatatu n’uwa kane bagize amanota yo hasi cyane ugereranyije n’imyaka yabanje.

Abagera kuri batandatu basezeye ku kazi, bavuga ko badafite ubushobozi bwo gukomeza gukorera ahantu hadatekanye. Hari n’abandi batatu birukanywe ku mpamvu zitavuzwe neza, byongera urujijo mu bakozi basigaye. Ababyeyi batangiye kuvuga ko batacyizera ishuri, bamwe bafata icyemezo cyo kwimura abana babo bajya kubandikisha mu yandi mashuri yegereye Ngondo.

 Inzego z’uburezi ku rwego rw’akarere zahise zitabara, zikora ibi bikurikira:

Gusimbuza umuyobozi w’ishuri: Jojo cecile yahagaritswe by’agateganyo kugira ngo iperereza rikomeze ritabangamirwa. Itsinda ryoherejwe gukora isesengura ryimbitse ku mikorere y’ishuri, rigaragaza ibyagiye bikorwamo amakosa.

Kongera ibikoresho: Hashyizweho ingengo y’imari yihutirwa yo kongera ibikoresho n’amabwiriza mashya yo gukurikirana ikoreshwa ryabyo.

Gutanga ubufasha ku banyeshuri n’abarimu: Harimo gutangwa ubujyanama ku bana bagaragaje ihungabana n’abarimu basigaye.

Jojo cecile, wahoze ari umuyobozi w’ishuri, byatangajwe ko yahuye n’ihungabana rikomeye. Hari amakuru avuga ko yajyanywe mu bitaro kugira ngo ahabwe ubufasha bwo mu mutwe, nyuma y’uko amafoto ye bwite yasohotse ku mbuga nkoranyambaga, bikekwa ko byakozwe n’abantu batari bamwifuriza ibyiza.

Bamwe mu bo bakoranaga bavuze ko yari umuntu w’inyangamugayo ariko wananiwe guhangana n’ibyifuzo byinshi n’igitutu cy’abashakaga inyungu mu ishuri.

 Abaturage baturiye ishuri basabye ko hakorwa ibishoboka byose ngo iryo shuri ryongere kubaho neza. Bifuza ko hagenwa ubuyobozi bushya bufite ubushobozi, ubunyangamugayo, ndetse hakabaho n’igenzura rya buri gihe.

Bavuga kandi ko ikibazo cya Ngondo atari ukwiharira, ko ari isomo ku zindi nzego z’uburezi, bityo hakwiye gushyirwa imbaraga mu gukumira bene ibi bibazo ahandi hose mu gihugu.

 Inkuru y’Ishuri rya Ngondo ni isomo rikomeye ku buryo imiyoborere mibi ishobora gusenya imyaka y’imyaka y’iterambere. Iri shuri, nk’andi menshi mu gihugu, rikeneye ubuyobozi bufite indangagaciro, ubushishozi n’ubwenge bwo guhangana n’ibibazo by’ingutu. Abarezi, abayobozi, ababyeyi n’inzego z’ubuyobozi bagomba gufatanya kugira ngo amashuri yacu agire ejo hazaza heza. Inzego z’uburezi zifite inshingano idasubirwaho yo kurengera uburenganzira bw’umunyeshuri, umwarimu n’umuyobozi, kugira ngo haboneke icyizere mu burezi bw’ahazaza.

 


Post a Comment

0 Comments