Gabon: Perezida Paul Kagame w’u Rwanda yitabiriye umuhango w’irahira rya Perezida Brice Clotaire Oligui Nguema, umunsi w’icyizere ku bufatanye bw’Afurika

Ku wa Gatandatu tariki 3 Gicurasi 2025, mu muhango w’ibyishimo n’ibyizere, Perezida Brice Clotaire Oligui Nguema warahiye ku mugaragaro nyuma yo gutsinda amatora ku majwi 94,85%. Ibi byabaye mu birori byitabiriwe n'abakuru b’ibihugu, abayobozi b’inzego zitandukanye, n’abaturage bagera ku bihumbi mirongo ine mu mujyi wa Libreville, mu gihugu cya Gabon. Umuhango wanagaragaje ubufatanye bukomeye bw’Afurika, uhereye ku gutora perezida mushya, kugeza ku gushimangira ibikorwa byo guteza imbere amahoro, ituze, n’iterambere mu karere. Ibi birori byagaragaje umubano ukomeye hagati y’ibihugu bya Afurika, byerekana ko Gabon, n’ubwo ari igihugu gito, gifite uruhare rukomeye mu iterambere n’amahoro y’umugabane wa Afurika.

Gabon, kimwe n’ibindi bihugu byinshi by’Afurika, byahuye n’ibibazo bya politiki bitandukanye mu myaka yashize. Ariko ku itariki ya 3 Gicurasi 2025, igihugu cyabonye icyizere gishya mu iyobokamana ry’igihugu n’umuco w’ubufatanye bw’Afurika, ubwo Perezida Brice Clotaire Oligui Nguema yirahira imbere y’abaturage n’abakuru b’ibihugu batandukanye. Uyu muhango wabaye ku Stade de l'Amitié i Libreville, waranzwe n’ibyishimo, urukundo rw’abaturage, ndetse n’umunezero ukomeye muri politiki n'iterambere by’iki gihugu.

Perezida Oligui Nguema, uherutse gutsinda amatora ku majwi 94,85 %, yabaye perezida w’iki gihugu nyuma yo gusoza gahunda y’amatora yateje impinduka zikomeye muri politiki ya Gabon. Ku munsi wo kurahira, yagaragaje gahunda ye y’ubuyobozi, yibanda ku gushimangira amahoro, iterambere, n’ubufatanye mu karere k’Afurika. Mu butumwa bwe, yavuze ko igihugu cya Gabon kizakomeza kuba igicumbi cy’amahoro, kandi ko hazashyirwaho ibikorwa bigamije guteza imbere ubukungu, uburezi, ubuzima, n’imibereho myiza y’abaturage.

Perezida Oligui Nguema yari afite abakuru b’ibihugu batandukanye ku ruhande rwe muri uyu muhango, bakaba baraje kwifatanya n'abaturage ba Gabon mu kwishimira uyu munsi w’amateka. Abakurikiranira hafi politiki y'Afurika bazirikanye ko uyu muhango waranzwe n’icyizere gihambaye cy’ubufatanye hagati y’ibihugu byo mu karere, n’ishingiro ryo kurushaho kwimakaza amahoro n’iterambere.

Abakuru b’ibihugu bitabiriye umuhango barimo Perezida Paul Kagame w’u Rwanda, Perezida Umaro Sissoco Embalo wa Guinée-Bissau, Perezida Evariste Ndayishimiye w’u Burundi, Perezida Mamadi Doumbouya wa Guinée, Perezida Félix Tshisekedi wa Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC), Perezida Adama Barrow wa Gambie, Perezida Ismaïl Omar Guelleh wa Djibouti, Perezida Bassirou Diomaye Faye wa Sénégal, ndetse na Perezida Teodoro Obiang Nguema Mbasogo wa Guinée-Équatoriale. Aba bayobozi bagaragaje ubufatanye bukomeye mu kurushaho kubaka amahoro n'ubutwererane mu bihugu bya Afurika.

Mu ijambo rye, Perezida Paul Kagame yashimye Gabon ku bw’iyi ntambwe y'amateka, anashimangira ko Afurika ikeneye abakuru b’ibihugu bashyira imbere imiyoborere myiza, ubufatanye, ndetse n’iterambere ridashingiye gusa ku nyungu z’igihugu kimwe, ahubwo rikagera ku bihugu byose. Yavuze ko buri gihugu kigomba gufata ibyemezo byiza mu gukemura ibibazo by’imibereho y’abaturage, kandi ko Afurika ifite ubushobozi bwo kugera ku ntego zayo iyo habayeho ubufatanye hagati y’abayobozi.

Perezida Félix Tshisekedi wa RDC we yashimye uburyo Gabon yagiye ifata ingamba zo gushyira imbere imiyoborere ihamye, no gukorera abaturage bayo. Yashimye kandi gahunda yo kongera imishinga y'iterambere mu gihugu, ndetse n’umurava wo gushyira imbere uburezi n'ubuzima. Perezida Adama Barrow wa Gambie na we yavuze ko Gabon ari intangarugero mu karere, aho ubufatanye mu miyoborere bukomeje gufasha kubaka iterambere rirambye.

Uyu muhango waranzwe kandi n’inyigisho nyinshi ku rwego rw’Afurika, aho abakuru b’ibihugu bagaragaje ko ibihugu by’Afurika bisabwa kugira uruhare mu gutanga ibisubizo ku bibazo bihangayikishije abaturage, harimo ubukene, imicungire y’umutungo kamere, ndetse n'uburenganzira bw'ikiremwamuntu. By’umwihariko, mu rwego rwo guteza imbere ubukungu, abakuru b’ibihugu basabye ko hagira ibihugu bihurira ku mishinga itanga akazi no kubaka ibikorwa remezo bihamye, bikazafasha abaturage kugira imibereho myiza.


Nyuma yo kurahira, Perezida Oligui Nguema yashimiye abakuru b’ibihugu bose bitabiriye umuhango ndetse n’abaturage ba Gabon, yibutsa ko intambwe bamaze gutera igomba kuganisha ku iterambere rirambye n’amahoro ashingiye ku bwubahane n’ubufatanye. Yavuze ko Gabon izakomeza gutanga umusanzu w’ibanze mu kubaka Afurika itekanye, inoze, kandi iteye imbere. By’umwihariko, yibanze ku kubaka imishinga y'iterambere izatuma abaturage bose bagira amahirwe angana kandi babone imibereho myiza.

Uyu muhango waranzwe n’ibyishimo byinshi, ndetse n’umunezero w’abaturage ba Gabon bakomeje kugira icyizere ko gahunda za Perezida Oligui Nguema zizabageza ku gihugu gifite iterambere ryuzuye, riganisha ku kubaka Afurika ikomeye kandi ifite amahoro. Gabon yerekanye ko igihe cy’amahoro mu karere no mu gihugu cyabo kigeze, kandi ko ubufatanye bw’ibihugu by’Afurika aricyo cyerekezo gikwiye gukurikizwa.

 


Post a Comment

0 Comments